Αν ζητήσουμε από 100 ανθρώπους να μας πουν με τι είδους έργα ασχολούνται οι μεταφραστές, η συντριπτική πλειονότητα θα μας δώσει την απάντηση που φαντάζεστε: βιβλία. Χωρίς αμφιβολία, για την κοινή γνώμη η δουλειά μας ταυτίζεται με τη μετάφραση βιβλίων, και δη λογοτεχνικών. Όσοι προβληματιστούν λίγο πριν απαντήσουν, θα αναφέρουν τον υποτιτλισμό, τα εγχειρίδια χρήσης συσκευών και τη μετάφραση επίσημων εγγράφων. Όμως πόσοι θα σκεφτούν ότι πίσω από το φυλλαδιάκι ενός φαρμάκου ή ενός καλλυντικού, το μενού ενός εστιατορίου, τις συσκευασίες τροφίμων και τις πινακίδες σε δημόσιους χώρους βρίσκεται μια μεταφράστρια;
Όταν η μετάφραση είναι σχεδόν παντού γύρω μας αλλά η παρουσία της δεν είναι εμφανής στο ευρύ κοινό, δεν διαφαίνονται καν ο ρόλος και η αξία του επαγγέλματός μας. Θα μπορούσαμε να γράψουμε πολλά για την αναγκαιότητα της μετάφρασης, ξεκινώντας απλά και μόνο από τα παραδείγματα της πρώτης παραγράφου, για να τονίσουμε τη σημασία που έχει η μεταφορά κάθε είδους πληροφορίας, η ισότιμη πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, η διαμεσολάβηση μεταξύ πολιτισμών και πολλά άλλα. Όμως δεν έχει νόημα να το κάνουμε αυτό στο συγκεκριμένο ενημερωτικό δελτίο, αφού εσείς, οι αποδέκτες του, γνωρίζετε καλά όλα αυτά τα επιχειρήματα. Το ζητούμενο είναι η διάχυση των πληροφοριών που αφορούν τον κομβικό ρόλο της μετάφρασης στην καθημερινότητά μας και, κατ’ επέκταση, η αναγνώριση των επαγγελματιών. Έχουν γίνει ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση και θέλουμε να σας τις παρουσιάσουμε σ’ αυτό το άρθρο – ιδίως τώρα που στο περιβάλλον της τεχνητής νοημοσύνης, η ανάδειξη του ανθρώπινου παράγοντα είναι απολύτως απαραίτητη και επιβεβλημένη.
Ας ξεκινήσουμε από το διαθέσιμο υλικό που συμβάλλει στην ορατότητα των επαγγελματιών μεταφραστών και διερμηνέων. Η Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών και η Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Μεταφραστών Πτυχιούχων Ιονίου Πανεπιστημίου συνεργάστηκαν για τη μετάφραση του οδηγού Translation: Getting it Right της μεταφράστριας Chris Durban. Στα ελληνικά αυτός ο πρακτικός και ευσύνοπτος οδηγός έχει τον τίτλο Μετάφραση – κάντε το σωστά. Aπευθύνεται σε όσους χρειάζονται υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας με στόχο να τους βοηθήσει να σκεφτούν προς τη σωστή κατεύθυνση. Μία ακόμη, πρόσφατη κίνηση μεγάλης σημασίας είναι οι ενημερωτικοί οδηγοί που διαμόρφωσε το Ευρωπαϊκό Παράρτημα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μεταφραστικών Ενώσεων (FIT) σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση Συλλόγων Μεταφραστικών Εταιρειών (EUATC), την Ένωση Παγκοσμιοποίησης και Επιχώριας Προσαρμογής (GALA), την Ομάδα Ειδικών Γλωσσικής Βιομηχανίας (LIND) και με την υποστήριξη της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με στόχο να ενημερώσει και να προσελκύσει τη νέα γενιά. Πρόκειται για τις τρεις καλαίσθητους και ελκυστικούς στην ανάγνωση οδηγούς που παρουσιάζουν τις ίδιες βασικές πληροφορίες, αλλά καθένας είναι γραμμένος από διαφορετική οπτική γωνία και με διαφορετικό ύφος ανάλογα με τους αποδέκτες του: μαθητές, γονείς, καθηγητές. Περιλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τους τομείς της διερμηνείας και της μετάφρασης (σπουδές, δεξιότητες, τομείς εξειδίκευσης, εργασιακά δεδομένα, συνήθεις απορίες κ.λπ.), οι οποίες παρουσιάζονται με ευχάριστο και συνοπτικό τρόπο, χωρισμένες σε σύντομα κεφάλαια με τα δεδομένα τους σε μορφή λίστας. Μπορείτε να κατεβάσετε τους οδηγούς από αυτόν τον σύνδεσμο και να τους προωθήσετε.
Εξυπακούεται πως η προώθηση του πληροφοριακού υλικού από μόνη της δεν επαρκεί για την ενημέρωση του κοινού. Τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε; Να γίνουμε οι επαγγελματίες πιο εμφανείς και να μη χάνουμε ευκαιρία να εξηγήσουμε στο ευρύτερο περιβάλλον μας τι καλύπτει η δουλειά μας. Ομάδες και ενώσεις επαγγελματιών να κάνουν παρουσιάσεις σε σχολεία ή να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις τοπικών φορέων (π.χ. δήμων, βιβλιοθηκών). Να παρακολουθούμε και να προωθούμε τις μεταφραστικές εκδηλώσεις φορέων εκπαίδευσης, επιστημονικών ενώσεων και επαγγελματικών συλλόγων, οι οποίοι να εκπροσωπούνται με μέλη τους σε εκδηλώσεις συναφών φορέων (π.χ. εκθέσεις, φεστιβάλ). Τα ενημερωτικά δελτία αυτών των φορέων / ενώσεων / συλλόγων να μη στέλνονται στα μέλη τους μόνο, αλλά και σε όσους εκδηλώνουν ενδιαφέρον από το ευρύ κοινό. Άρθρα και συνεντεύξεις επαγγελματιών να εμφανίζονται συχνότερα σε ειδησεογραφικούς ιστότοπους και μέσα δικτύωσης. Να προχωρήσουμε σε συμπράξεις και ευρύτερους συνασπισμούς με άλλους δημιουργικούς κλάδους. Να εκπαιδεύουμε τη νέα γενιά επαγγελματιών έτσι ώστε να προτάσσει τον παράγοντα της εξωστρέφειας. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν κι άλλες ιδέες… η αρχή έχει ήδη γίνει και αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να κάνουμε δυναμικά βήματα!
